مدرسه علمیه الزهرا (سلام الله علیها) یزد

آنچه من در این جلسه مناسب است عرض بکنم - بیش از مطالب دیگر - مربوط میشود به مسئولیّت سنگینی که امروز جامعه‌ی مدّاحان بر عهده دارد و بر دوش دارد. برادران عزیز! این سنّت مدّاحی شیوه‌ی مدّاحی و ستایشگری خاندان پیغمبر - که افتخار بزرگی است - در بین جامعه‌ی ما خوشبختانه رواج پیدا کرده است، ریشه‌دار شده است، قبلها بود، امّا محدود بود؛ امروز این سفره، گسترده شده است؛

ادامه »

نیمی از ماه رجب ماه رحمت خدا گذشت! تا کنون چه کرده ایم؟ نکنه از محرومین این ماه باشیم! جامانده از کاروان آمرزیده شدگان!!!
روزی شخصی در اواخر ماه رجب به خدمت امام صادق (علیه السلام) رسید.
چون نظر مبارک حضرت به او افتاد از او پرسیدند: آیا در این ماه روزه گرفته ای؟
گفت: نه، والله ای فرزند رسول خدا.
امام فرمودند: آنقدر ثواب از تو فوت شده که قدر آن را غیر از خدا کسی نمی داند…
طلبه عزیز! اگر توفیق روزه داری در این ماه هنوز نصیبت نشده از خدا بخواه که نصیب وروزی تو گرداند و اگر نتوانستی لا اقل روزی صد مرتبه این ذکر را بگو که ثواب روزه داری نصیبت گردد.

سُبحانَ الاِلهَ الجَلیل، سُبحانَ مَن لا یَنبَغِی التَّسبیحُ اِلّا لَه سُبحانَ الاَعَزِّ الاَکرَمِ سُبحانَ مَن لَبِسَ العِزَّ وَ هُوَ لَهُ اَهلٌ

علی خلیلی در سال 1371 در استان تهران متولد شدو از سنین نوجوانی با مؤسسه فرهنگی دینی بهشت آشنا شده و وارد این مجموعه ی فرهنگی شد.

ادامه »

حضرت مي فرمايند:

دانشمندي که از علمش سود برند ، از هفتاد هزار عابد بهتر است .
(بحارالانوار ، دار احياء الترا العربي ، ج 75، ص (173))

ابو جعفر، امام محمد باقر (ع) پنجمين آفتابى است كه بر افق امامت، جاودانه درخشيد.زندگيش سراسر دانش و ارزش بود، از اين رو باقر العلوم ناميده شد، يعنى شكافنده دشواريهاى دانش و گشاينده پيچيدگيهاى معرفت.

خصلت آفتاب است كه هماره گام بر فرق ظلمت مى‏نهد و در لحظه‏هاى تاريك، بر افق زمان مى‏رويد تا ارزشهاى مهجور و نهان شده در سياهى جهل و جور را، دوباره جان بخشد و آشكار سازد. او نيز در عصر حاكميت جور و تشتت انديشه‏هاى دينى امت اسلام، تولد يافت تا پيام آور معرفت و احياگر اسلام ناب محمدى (ص) باشد.

حديثي زيبا از امام محمد باقر(ع) :

تو را به پنج چيز سفارش مي کنم : اگر مورد ستم واقع شدي ستم مکن ، اگر به تو خيانت کردند خيانت مکن ، اگر تکذيبت کردند خشمگين مشو ، اگر مدحت کنند شاد مشو ، و اگر نکوهشت کنند ، بيتابي مکن .
بحارالانوار ، دار احياء الترا العربي ، ج 75، ص (167)

التماس دعا

این جلسه که حدود ساعت  10:30 در دفتر امام جمعه شهر یزد آیت الله ناصری با قرائت قرآن آغاز شد؛ با سخنرانی چند تن از مدیران مدارس علمیه خواهران ادامه یافت.
در ابتدا سرکار خانم قیاسی مدیر مدرسه علمیه حضرت زینب (سلام الله علیها) به نکاتی چند اشاره فرمودند:

• مشکل ثبت نام و عدم ظرفیت کافی برای جذب حداکثری به خصوص در مقطع سیکل به خصوص که امکان تغییر آینده این عزیزان از دست می رود.
• سیاسی نبودن طلاب و عدم آگاهی این قشر به مسایل روز
• فقر فعالیتهای فرهنگی طلاب به علت صرف زمانهای زیاد به آموزش
• رسالت مهم مدیریت استانی و اینکه با به وجود آمدن این مدیریت ارتباط مستقیم مدیران با مدیران استانهای دیگر و با قم قطع شده است.

در ادامه سرکار خانم نیکپور مدیریت مدرسه علمیه الزهرا (سلام الله علیها)یزد به ارئه پیشنهادات و انتقادات پرداختند.

ادامه »

رسول‌خدا صلي‌‌الله‌عليه‌و‌آله‌و‌سلم‌ و ‌امیرالمومنین عليه‌السلام، کنار هم نشسته بودند که حسین‌بن‌علی عليه‌السلام بر آن دو بزرگوار وارد شدند. نبی صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلم ایشان را در آغوش گرفتند و در دامان خود نشاندند و بین دو چشم و لبانشان را بوسیدند. امام حسین (ع) در آن زمان شش سال داشتند.
علی علیه‌السلام عرض کرد: یارسول‌الله! پسرم حسین را دوست دارید؟
رسول‌الله صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: چگونه او را دوست نداشته باشم در حالیکه عضوی از اعضای من است؟
علی علیه‌السلام عرض کرد: یا رسول الله! کداممان نزد شما محبوب‌تر است؟ من یا حسین؟
پس حسین عليه‌السلام عرض کرد: پدرم! کسی که شرفش بالاتر باشد نزد نبی دوست داشتنی‌تر و از حیث منزلت به او نزدیکتر است.

قال علی (علیه‌السلام) لولده: أتفاخرنی یا حسین؟
حضرت علی (ع) به فرزندش فرمود: آیا با من مفاخره می‌کنی؟

قال الحسین (علیه‌السلام) : نعم یا أبتاه إن شئت.
عرض کرد: بلی! اگر مایل باشید.

امام علی (ع) به او فرمود: ای حسین! من فرمانروای مومنان، زبان راستگویان، معاون و مددکار مصطفی، خزانه‌دار علم خداوند و برگزیده او از میان آفریدگان هستم.
من پیشنیان را به طرف بهشت رهبری می‌کنم. من پرداخت کننده وام و بدهی رسول الله (ص) هستم.
عموی من حمزه سیدالشهدا است که بهشت برین، جایگاه اوست. برادرم جعفرطیار است که با فرشتگان در بهشت پرواز می‌کند.

أنا قاضی الرسول ، أنا آخذ له بالیمین ، أنا حامل سورة التنزیل إلى أهل مكة بأمر الله تعالى، أنا الذی اختارنی الله تعالى من خلقه ، أنا حبل الله المتین الذی أمر الله تعالى خلقه أن یعصموا به فی قوله تعالى : وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِیعاً ،
من از طرف رسول خدا (ص) منصب قضاوت دارم. من پرچمدار او هستم. من از طرف خدا ماموریت یافتم آیات سوره برائت را برای اهل مکه قرائت کنم. من کسی هستم که خداوند تبارک و تعالی او را از میان آفریدگانش برگزیده است. من ریسمان محکم الهی هستم که خداوند بندگانش را در قرآنش دستور داده به آن چنگ بزنند.

من ستاره درخشان خداوندم. من کسی هستم که فرشتگان آسمانی او را زیارت می‌کنند. من زبان گویای پروردگارم و حجت او بر بندگانش می باشم. من دست توانای خداوندم. من وجه باری تعالی در آسمان‌ها و جنب آشکار خداوندم.


أنا الذی قال الله سبحانه و تعالى فی و فی حقی : بَلْ عِبادٌمُكْرَمُونَ لا یَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَهُمْ بِأَمْرِهِ یَعْمَلُونَ ، أنا عروة الله الوثقى التی لا انفصام لها و الله سمیع علیم ، أنا باب الله الذی یؤتى منه، أنا علم الله على الصراط ، أنا بیت الله من دخله كان آمنا فمن تمسك بولایتی و محبتی أمن من النار
من كسي هستم كه خداوند سبحانه و تعالي در حقم فرمود: بندگاني بزرگوار كه از آنها در سخن، كسي سبقت نمي‌گيرد و آنان به فرمانشان عمل مي كنند. من ريسمان استوار خداوندم كه گسسته نمي‌گردد و خداوند شنواي بيناست. من باب خداوندم كه از آن بايد وارد شد. من پرچم خدايم بر صراط. من خانه خدايم كه هركس در آن وارد شود در امان است و هر كس كه بولايتم و محبتم تمسك نمايد از آتش در امان است.

من قاتل پیمان شکنان اهل جمل و ستمگران اهل صفین و خارج شدگان از دین یعنی خوارجم. من کشنده کافرانم. من پدر یتیمان و پناه بیوه زنان هستم.
من آن کسی هستم که فردای قیامت از ولایتم سئوال می‌شود.
در آیه شریفه “لتسلن یومئذ عن النعیم"، من آن نعمت خداوند تبارک و تعالی هستم که بر بندگانش ارزانی داشته‌است.
من کسی هستم که پروردگار عالم درباره‌م و در شأنم فرموده ‌است: امروز دین شما را کامل کردم و نعمت را بر شما تمام نمودم و خشنود گشتم که اسلام دین شما باشد.

فمن احبنی کان مسلما مومنا کامل الدین،
پس کسی که مرا دوست داشته باشد مسلمان واقعی است و مومنی است که دین او کامل است.

من کسی هستم که به سبب او هدایت شدید. درباره من و دشمن من، خداوند تبارک و تعالی فرموده‌است: و قفوهم انهم مسئولون
ایشان را نگهدارید تا از آنها پرسش شود. یعنی از ولایت من در فردای قیامت از آنها سئوال می‌کنند. من آن خیر بزرگ هستم. من کسی هستم که خداوند دین خود را به سبب من در غدیر خم و در معرکه خیبر کامل کرد.

أنا الذی قال رسول الله (صلى الله علیه وآله) فی من كنت مولاه فعلی مولاه ، أنا صلاة المؤمن ، أنا حی على الصلاة ، أنا حی على الفلاح ، أنا حی على خیر العمل ،
من کسی هستم که رسول خدا (ص) درباره‌ام فرمود: من کنت مولاه فعلی مولاه. من روح نماز مومن هستم و مقصود از (حی علی‌الصلاه) و (حی علی الفلاح) و (حی علی خیر العمل) می باشم.

من كسي هستم كه بر عليه دشمنانم نازل شد. سائلي تقاضاي عذاب نمود كافران را از عذاب، دفاع كننده اي نيست… يعني كسي‌كه ولايتم را انكار نمود. و او نعمان بن حارث يهودي لعنت خدا بر او بود.
من دعوت كننده مردم به حوض هستم. آيا غير من دعوت كننده مومنين است؟ من پدر ائمه طاهرينم كه از فرزندانم مي باشند. من ترازوي برابري در روز قيامتم من پيشواي دينم. من رهبر مومنين بسوي خيرات و آمرزش به پروردگارم مي باشم.
اصحاب و همراهان من فردای قیامت دوستان من هستند که از دشمنانم دوری کرده و اظهار بیزاری نموده‌اند. هنگام مرگ، آنها در مرتبه شهدا و صدیقین می باشند که در پیشگاه الهی خوشحال و شادمان بسر می برند.
من کسی هستم که شیعیانم پیمان بسته‌اند که با دشمنان خدا و رسول او دوستی نکنند و روابط دوستانه نداشته باشند گرچه پدران آنها و یا فرزندانشان باشند.
من کسی هستم که شیعیانم بدون اینکه به حساب آنها رسیدگی شود وارد بهشت می شوند. من کسی هستم که پرونده شیعیانم که نامهای ایشان در آن است نزد من می‌باشد.
من یاور اهل ایمانم و برای آنها نزد پروردگارجهانیان شفاعت می کنم.
من با دو شمشیر، ضربه و با دو نیزه، زخم می زنم. من کافران را در روز بدر و حنین کشتم. من شجاعان غرق سلاح و زره را روز احد، به هلاکت رساندم. من عمروبن‌عبدود را روز احزاب و مرحب را در روز خیبر به قتل رساندم. من کسی هستم که جبرئیل امین درباره او ندا داد: شمشیری جز ذوالفقار نیست و جوانمردی جز علی نمی‌باشد.
من در پیروزی و فتح مکه مدال افتخار داشتم. من دو بت لات و عزی را بر زمین کوبیدم و شوکت آنها را شکستم. هبل اعلی و مناه ثالثه را من ویران کردم. من آن کسی هستم که بر شانه رسول خدا (ص) بالا رفتم و بتها را فرو ریختم. من کسی هستم که بت یغوث و یعوق و نسر را شکستم. من کسی هستم که در راه خدا با کافران نبرد کردم. من کسی هستم که انگشتری خود را به فقیری بخشیدم. من کسی هستم که در بستر پیامبر(ص) آرمیدم و خود را به خطر انداختم تا او را از مشرکین حفظ کنم.
من کسی هستم که جنیان از خشم و غضب من هراسناکند. من کسی هستم که خدا به سبب من عبادت می شود. من مترجم وحی الهی و مظهر علم خداوندم.
من پرچم خدايم. من پرچم رسول خدايم من کشنده جنگجویان جمل و صفین بعد از رسول الله (ص) هستم و من قسمت کننده بهشت و دوزخ می‌باشم.

در این هنگام امام علی (ع) ساکت شد و رسول الله (ص) به امام حسین (ع) فرمود:
ای ابوعبدالله! آیا آنچه را پدرت گفت شنیدی؟ آنچه او برشمرد یکدهم از یکدهم از فضائل او بلکه از هزار هزار فضیلتی است که او دارد و بلکه او بالاتر از همه این فضائل است.

فقال الحسین (علیه السلام) : الحمد لله الذی فضلنا على كثیر من عباده المؤمنین وعلى جمیع المخلوقین وخص جدنا بالتنزیل و التأویل والصدق ومناجاة الأمین جبرئیل (علیه السلام) وجعلنا خیار من اصطفاه الجلیل و رفعنا على الخلق أجمعین ..
امام حسین (ع) عرض کرد:
سپاس و ستایش مخصوص خداوندی است که ما را بر بیشتر بندگان مومن خود و بر همه جهانیان برتری داد. جد ما را برای نزول قرآن و علوم قرآن یعنی تفسیر و تاویل آن و راستی و صداقت و محل راز امین وحی اختصاص داد و ما را بهترین برگزیدگانش قرار داد و بر تمامی خلق خود رفعت و برتری بخشید.

ثم قال الحسین (علیه السلام) : أما ما ذكرت یا أمیر المؤمنین فأنت فیه صادق أمین
سپس امام حسین (ع) عرض کرد: اما شما ای امیرمومنان نسبت به آنچه فرمودی راستگو و امین هستی.

فقال النبی (صلى الله علیه وآله) : اذكر أنت یا ولدی فضائلك ..
پیغمبر اکرم (ص) فرمود: اکنون تو ای فرزندم مفضائل خود را یادآوری کن.

فقال الحسین (علیه السلام) : یا أبت أنا الحسین بن علی بن أبی طالب (علیهالسلام) وأمی فاطمة الزهراء سیدة نساء العالمین وجدی محمد المصطفى (صلى الله وعلیه وآله) سید بنی آدم أجمعین لا ریب فیه ،
امام حسین (ع) عرض کرد: ای پدرجان! من حسین فرزند علی‌بن‌ابیطالبم. مادرم فاطمه زهرا سرور تمامی زنان عالم و جدم محمد مصطفی آقا و سرور همه فرزندان آدم است.

یا علی أمی أفضل من أمك عند الله و عند الناس أجمعین ، وجدی خیر من جدك و أفضل عند الله وعند الناس أجمعین ،
ای علی! پدر من مقامی برتر از پدر شما و مادر من مقامی برتر از مادر شما نزد خدا و همه مردمان دارد. جد من بهتر و والاتر از جد شما نزد خدا و همه مردم است.

و أنا فی المهد ناغانی جبرئیل و تلقانی إسرافیل ، یا علی أنت عند الله تعالى أفضل منی وأنا أفخر منك بالآباء و الأمهات و الأجداد .
من در گهواره بودم که جبرئیل با سخنان خوشایند خود مرا نوازش می‌داد و اسرافیل به دیدار من می‌آمد.

ای علی! تو نزد خدا برتر از من و والاتر هستی و من به حسب و نسب و به داشتن پدران و مادران و اجدادی که دارم بر تو افتخار می کنم.

قال الروای : ثم إن الحسین (علیه السلام) اعتنق أباه و جعل یقبله و أقبل علی (علیه السلام) یقبل ولده الحسین و هو یقول : زادك الله تعالى شرفا و فخرا وعلما و حلما و لعن الله تعالى ظالمیك یا أبا عبد الله
و بعد از این گفتگو امام حسین (ع) برخاست و دست به گردن پدرش انداخت و او را بوسید. علی (ع) هم فرزندش حسین‌بن‌علی(ع) را در برگرفت و بوسید و به او فرمود:
خداوند فخر و شرف و دانش و بردباری تو را زیادتر گرداند و آنهایی را که به تو ای ابوعبدالله ستم کنند لعنت کند.

(أبى الفضل سدید الدین شاذان بن جبرائیل ألقمی فی الفضائل ص: 86,85,84 دار الرضی ه: 1368 قم / السید هاشم البحرانی-الوفات ه: 1107- فی حلیة الأبرار فی أحوال محمد وآله الأطهار ج: 2 ص: 123-127 مطبعة البهمن ، الناشرمؤسسة المعارف الإسلامیه ، طبعة الأولى 1411 ، تحقیق الشیخ غلام رضا مولانا البحرانی / الشیخ أبوا الحسن المرندیفی مجمع النورین ص: 192-194 / موسوعة كلماتالإمام الحسین ص 58-62 / تظلم الزهراء (علیها السلام) ص 32 / أنوار الهدایة ص 175)
کتاب قطرهای از دریای فضائل اهل بیت
تألیف: آیه الله علامه سید احمد مستنبط

اَنا بَرئٌ مِن عَدوِّكَ يا مَولاي يا اَمير المومنين علي بن ابيطالب عليکما السلام
الْحَمْدُ لِلَّهِ‏ الَّذِي‏ جَعَلَ‏ كَمَالَ‏ دِينِهِ‏ وَ تَمَامَ‏ نِعْمَتِهِ‏ بِوَلَايَةِ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِب‏ علیه السلام
الْحَمْدُ لِلَّهِ‏ الَّذِي‏ جَعَلَنَا مِنَ‏ الْمُتَمَسِّكِينَ‏ بِوَلَايَةِ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْأَئِمَّة علیهم السلام
يَا اللَّهُ‏ يَا رَحْمَانُ‏ يَا رَحِيمُ‏ يَا مُقَلِّبَ‏ الْقُلُوبِ‏ ثَبِّتْ قَلْبِي عَلَى دِينِك‏



اطلس و دیباج بافد عاشق از خون جگر
تا کشد در پای معشوق اطلس و دیباج را

خوش آمدي به زمين اي شروع زيبايي

تو عطر ياسي و نرگس تويي که زهرايي

تو آن طلوع قشنگي که در کنار علي

براي ظلمت شب هاي مکه آمده اي

اگر چه وصف کمال تو غير ممکن بود

براي وصف خدا شرح بهترين غزلي

محبوبه حق، از دامان زني پا به زمين گذاشت که تنها محرم شب هاي وحي و روزهاي رسالت محمد بود. اين نو رسيده که تمام بلند بالايي“لولاک” را به ارث برده بود، آمد تا آبروي زنانِ قرونِ زنده به گور تاريخ باشد؛ قرن هاي برباد رفته اي که تجلي لطافت خدا را در صورت، عطوفت زن، انکار کرده بود و دست هاي هرزه اش، به خون تمام دختران زمين آلوده بود.

عصمت، در لباس زني به دنيا آمد که تمام تاريخِ تا امروز، در قامتِ توحيد و آزادگي او حيران شده است و يازده خورشيد روشن گر ابدي، از دامان پرستاره او، به معراج رفته اند.

بشارت باد بر اهالي زمين که سيب سرخ بهشت، جوانه زده است!

مقامِ فاطمه بودن فقط لياقت توست، طلوع کن که محمد رسالت خود را، دگر به واسطه تو، تمام خواهد کرد.

سالروز ولادت ام ابيها مادر امامت، همسر ولايت و دخت نبوت را خدمت فرزند برومندش امام عصر عجل الله تعالي فرجه الشريف و بر تمامي دوستداران حضرتش مخصوصا بانوان بزرگوار خانواده بادصبا تبريک و تهنيت عرض مي کنيم.

و امروز را روز مادر نيز نام گذاشته اند. يکي از وظايف مهم ديني و اخلاقي ما، احسان به پدر و مادر است. در قرآن کريم، چندين بار احسان به آنان، توصيه شده است. تأکيد قرآن کريم بر احسان به پدر و مادر نشان از عظمت والاي مقام آنان، در فرهنگ اسلامي دارد. قرآن در وصف حضرت يحيي عليه السلام مي فرمايد:

وَبَرًّا بِوَالِدَيهِ وَلَمْ يكُنْ جَبَّارًا عَصِيا او نسبت به پدر و مادرش نيکوکار بود؛ و جبار (و متکبر) و عصيانگر نبود!  (مريم/14)

و از زبان حضرت عيسي عليه السلام حکايت مي کند:

وَبَرًّا بِوَالِدَتِي وَلَمْ يجْعَلْنِي جَبَّارًا شَقِيا و مرا نسبت به مادرم نيکوکار قرار داده؛ و جبار و شقي قرار نداده است!  (مريم/32)

از اين دو آيه برمي آيد که هرکس به پدر و مادرش نيکي نکند، سرکش و بدبخت است. اميدوارم که خداوند متعال به همه ما توفيق قدرداني از زحمات و محبت هاي مادران بزرگوار را در حد توان عنايت بفرمايد. براي همه مادران عزيز سلامتي و طول عمر و براي آن عزيزاني که به رحمت خدا رفته اند، تقاضاي رحمت و مغفرت داريم.

منبع: نرم افزار باد صبا

تحولات اوکراین نگاه تازه‌ای به صحنه بین‌الملل را در پی داشته است. منازعه نسبتاً پرشدت غرب و روسیه بر سر مسائل اوکراین نشان می‌دهد که صحنه بین‌الملل در سالهای آینده و تا شکل‌گیری یک نظام مشخص حقوقی در این صحنه دستخوش رخدادهای پرتنش خواهد بود، این تحولات سبب گمانه‌زنی‌های زیادی در سطح بین‌الملل شده است. بعضی از ناظران آن را نشانه شکل‌گیری مجدد نظام دو قطبی و باز تولید مناسبات پس از جنگ جهانی دوم دانستند. بعضی دیگر از این ناظران قدرت‌نمایی روسیه در ماجرای اوکراین را نشانه بالینی بازگشت روسیه به عرصه جدی رقابت‌های بین‌المللی تلقی کردند و بعضی دیگر از تحلیل‌گران این تنش‌ها را آخرین رویارویی‌ها و اعلام وجود نظام پیشین بین‌الملل دانستند.

تحولات اوکراین و ادبیاتی که در این روزها در عرصه بین‌الملل شکل گرفت به خوبی اهمیت دوباره ابزارهای امنیتی- نظامی را نشان داد.

تا پیش از این بعضی از نظریه‌پردازان حوزه بین‌الملل با اشاره به تمرکز توجهات در آمریکا، اروپا و آسیا در مسائل اقتصادی می‌گفتند اقتصاد به مرور به جای مسائل نظامی نشسته و از اهمیت آن در پازل قدرت ملی و بین‌المللی کاسته است. بعضی دیگر از اساتید دانشگاهی با اشاره به تحول عظیم در حوزه مخابرات و الکترونیک معتقد بودند توانمندی‌های الکترونیکی، اهمیت ابزارهای نظامی را تحت تأثیر قرار داده و از اولویت خارج کرده است.

بعضی دیگر هم با اشاره به قدرت رسانه و افکار عمومی می‌گفتند قدرت نرم رسانه بر قدرت سخت نظامی غلبه کرده و آن را به حاشیه برده است. اما تحولات اوکراین نشان داد که این گزاره‌ها از آنچنان استحکامی برخوردار نیستند. بدون تردید اقتصاد و سرمایه، مخابرات و الکترونیک، رسانه و افکار عمومی و… نقش برجسته‌ای دارند ولی هنوز این موضوعات در پازل قدرت یک کشور به موضوع درجه اول تبدیل نشده است. هنوز قدرت نظامی به همراه هوشمندی رهبران در استفاده درست و بهنگام از آن در فرمول قدرت جایگاه ویژه‌ای دارد.

در تحولات اوکراین، روسیه با استفاده از نیروی دریایی خود موفقیت برنامه غرب درباره اوکراین را با سؤالات و ابهامات زیادی مواجه کرد. متقابلاً آمریکایی‌ها و انگلیسی‌ها هم- البته به گونه‌ای احتیاط‌آمیز- از «گزینه نظامی» سخن به میان آوردند. این خود گواه آن است که در قدرت ملی یک کشور قدرت نظامی حرف تعیین‌کننده‌ای می‌زند.

برای اثبات این نظریه علاوه بر اظهارات اخیر مقامات روسیه و آمریکا می‌توان از طریق برهان خلف نشان داد که کشوری نظیر ژاپن که از قدرت اقتصادی نسبتاً مناسبی برخوردار است ولی به دلیل فقدان توانمندی‌های نظامی نمی‌تواند در تحولات جهانی و منطقه‌ای معطوف به قدرت به ایفای نقش ملی خود بپردازد و لذا همواره در ذیل سیاست قدرت‌های دیگر تعریف می‌شود یا مثلاً کشوری مانند قطر تا چندی پیش از یک شبکه تلویزیونی بسیار پرقدرت برخوردار بود ولی به دلیل اینکه فاقد قابلیت‌های نظامی- امنیتی بود، نتوانست موفقیتی به همراه بیاورد تا جائی که «خالد محمد العطیه» وزیرخارجه قطر در تاریخ سوم بهمن ماه گذشته در مصاحبه‌ای گفت: «تنها چیزی که ما همیشه تلاش می‌کنیم تا متحدانمان را به آن تشویق کنیم این است که در هر موضوعی در منطقه، ما را نیز سهیم کنند یا دست کم ما را هم مد نظر داشته باشند».

نیروی نظامی به شرطی که تحت یک رهبری هوشمند قرار داشته باشد این توانایی را دارد که در لحظه حساس، سرنوشت یک منازعه را به نفع کشور و ملت خود برگرداند. این اتفاق در ماجرای اوکراین افتاد. ارتش روسیه در این ماجرا بدون آنکه به سمت کسی شلیک کند به اوضاع مسلط شد و مانع شکل‌گیری یک توطئه بزرگ امنیتی علیه روسیه گردید. از آن طرف به تجربه دریافته‌ایم که راه غلبه بر یک کشور و از کار انداختن سایر ابزارهای قدرت آن، تضعیف موقعیت نظامی آن کشور است.

به دو مثال توجه کنید: در یک مقطعی، اقتصاد ژاپن و میزان تولید ناخالص داخلی این کشور از آمریکا هم جلوتر بود و کالاهای ژاپنی هم بازارهای بین‌المللی را به تسخیر درآورده بودند اما دیری نپائید که آمریکایی‌ها با یکی دو تشر و با افزایش تعرفه گمرکی به روی کالاهای ژاپنی این کشور را از نفس انداختند.

مورد دوم مواجهه غرب با ایران است. تاریخ ۳۵ ساله اخیر ما می‌گوید که تضعیف قدرت نظامی ایران همواره در دستور کار غرب بوده است. همین حالا که مذاکرات هسته‌ای میان ایران و غرب جریان دارد، مقامات آمریکایی و انگلیسی همواره در هنگام مذاکره و پیش و پس از آن روی قدرت نظامی ایران تمرکز کرده و راه حل پرونده هسته‌ای را در کاستن از قدرت نظامی می‌دانند و در نهایت وقتی که می‌خواهند دلایل مذاکره هسته‌ای با ایران را ذکر کنند به اطمینان یافتن از مهار قدرت نظامی ایران اشاره می‌نمایند. این موارد به خوبی نشان می‌دهد که هر کشوری برای پاسداری از قدرت ملی خود باید موقعیت نظامی خود را دائماً تقویت نماید. کما اینکه همین قدرت‌های نظامی دنیا که در ادبیات صادراتی اقتصاد، رسانه،‌ الکترونیک و تکنولوژی را برتر از قدرت نظامی معرفی می‌کنند و برای آن به تئوری‌پردازی در مجامع علمی دنیا و از جمله - از طریق واسطه‌ها- در دانشگاه‌های ما سرگرم هستند، خود دائماً بر توانایی‌های نظامی خود می‌افزایند و هیچ گزارشی مبنی بر اینکه یکی از این کشورها از میزان نفرات نظامی و یا از میزان تانک‌های خود کاسته باشد، منتشر نشده است!همین دو هفته پیش رسانه‌های آمریکایی فاش کردند که ارتش آمریکا طی سه سال اخیر بمب‌های اتمی خود را نوسازی و به روزرسانی کرده است!

نکته دیگر در تحولات اوکراین بود که موضع قاطع روس‌ها و چابکی رئیس جمهور پوتین در واکنش، سبب منفعل شدن غرب گردید. این که غربی‌ها از تحریم اقتصادی سخن می‌گویند و ناتو در مقابل تحرک نظامی ارتش روسیه و مانور اخیر آن دست به کاری نمی‌زند و به عبارت‌پردازی‌ بسنده می‌کند نشان می‌دهد که غرب در حالت انفعال قرار دارد.

حال تصور کنید که روسیه به جای واکنش صریح و سریع به صدور بیانیه و اظهار نظرات رسانه‌ای در مخالفت با وقایع سوم اسفند اوکراین، بسنده می‌کرد، امروز نظامیان ناتو در دریای سیاه و دریای آزرف مستقر بودند و مرزهای روسیه در معرض تهدید امنیتی بود و از اعتبار روسیه کاسته شده بود.

این موضوعات به خوبی بیانگر آن است که دستگاه تصمیم‌گیر در یک کشور در هنگام مواجه شدن با پدیده‌ای که برای امنیت و منافع ملی کشورشان خطرناک است، باید قاطع عمل کرده و از اظهارات دوپهلو اجتناب نماید.

بدترین نوع موضع‌گیری یک کشور در چنین رخدادهایی استفاده از کلمات مبهم- مثل این که ما از تحولات اوکراین نگران هستیم- است چرا که موضع مبهم یک کشور را در موضع قطعی باخت قرار می‌دهد. موضع مبهم گرفتن گاهی از قرار گرفتن در کنار طرف بازنده هم مضرتر است. از این منظر بد نیست نگاهی به موضعگیری ایران در قبال تحولات اوکراین بیاندازیم.

بعید است که در دنیا کسی تردید داشته باشد در این که ایران در زمره کشورهای «برون‌نگر» در عرصه سیاست خارجی است. از آنجا که نظام سیاسی ایران از یک سو برآمده از یک مکتب جهانی و از سوی دیگر برخاسته از یک انقلاب بزرگ با داعیه‌های کلان بین‌المللی است، نمی‌تواند سیاست درون‌نگر داشته و مثل خیلی از کشورهای دیگر- که سیاستشان درون‌نگر است- در قبال تحولاتی در اندازه تحولات اوکراین سکوت کند.تاثیر درازمدت تحولات منطقه اوکراین و تاثیر شکل‌گیری منازعه‌ای میان غرب و روسیه آنقدر فراگیر است که منافع و موقعیت ملی ما را هم تحت تاثیر قرار می‌دهد.

از سوی دیگر ما از ماجرا و تحولاتی حرف می‌زنیم که یکی از طرف‌های اصلی آن یک «همسایه» ماست، همسایه‌ای که در گروهی از موارد با ما اشتراک منافع و در نتیجه اشتراک نظر دارد. کما اینکه از منظر ملی روسیه بخش زیادی از نگرانی‌های امنیتی و سیاسی خود را با کمک ایران حل می‌کند و متقابلا ایران نیز از حمایت روسیه در پرونده سوریه، لبنان، عراق، افغانستان، هسته‌ای و… استفاده می‌کند. علاوه بر این در این ماجرا به هر حال روسیه پنجه در پنجه دشمن ما یعنی غرب دارد خود این ماجرا هم ما را وادار می‌کند که از شکست دشمن خود خشنود باشیم ولو این که انتقاداتی هم به طرف روس داشته باشیم.

جمع‌بندی تحولات اوکراین و انطباق ابعاد آن با منافع و امنیت ملی ایران خیلی کار سختی هم نبوده است. با این وجود وزیر محترم امور خارجه در واکنش به تحولات اوکراین به ابراز یک جمله کوتاه بسنده کرد: «از آنچه در اوکراین می‌گذرد نگرانیم!»

در این اظهارنظر دکتر ظریف مشخص نیست که ما چرا نگرانیم؟ نگران چه بخشی از ماجرا هستیم؟ چه چیزی را قانونی و چه چیزی را غیرقانونی می‌دانیم؟ و در نهایت در این منازعه پرشدت چه نظری داریم.

حالا در این ماجرا سه فرض جدی وجود دارد:

۱- یانوکوویچ یا یکی از افراد جبهه‌ای که او در آن قرار دارد دوباره به قدرت بازگردند

۲- تیموشنکو یا یکی از افراد جبهه‌ای که او در آن قرار دارد بر اوضاع مسلط شود

۳- طرفین به مصالحه برسند و یک دولت ترکیبی بر سر کار بیاید.

در کدام یک از این سه گزینه، ایران می‌تواند بگوید من برای حل بحران کاری کرده و متناسب با آن توقعی دارم. یانوکوویچ و تیموشنکو طبعا باید به ظریف بگویند ما که سر در نیاوردیم شما در کجای قصه قرار داشتید. اگر کار به مصالحه هم برسد ایران با این موضع نمی‌تواند نقشی به عهده بگیرد.
ما به عنوان یک کشور برون‌نگر که سرمنشأ بسیاری از تحولات جهانی هستیم و کم نیستند تحلیلگرانی که می‌گویند مقاومت جدی ۳۵ ساله ایران به روس‌ها آموخته است که می‌توان با قدرت در برابر غرب ایستاد و آن را وادار به عقب‌نشینی و انفعال کرد با این وصف ما باید تحولات اوکراین را به منزله یک فرصت مهم تلقی کرده و از آن برای بسط قدرت و نفوذ خود استفاده کنیم.

چگونگی این استفاده و بخصوص استفاده از آن برای مقاومت در برابر زیاده‌خواهی غرب در پرونده هسته‌ای خود به یک یادداشت مستقل نیازمند است.
سعدالله زارعی
منبع : کیهان